Bedenimiz, sayısız mikroorganizma veya mikrop içerir. Bu mikroorganizmalar, bakteri, virüs, mantar ve hatta mayalar gibi birçok çeşide sahiptir. Vücudumuzda ve hayatımızda ne kadar yaygın olduklarını göz önünde bulundurarak, değerlerini küçümsemeyelim.

Çoğu insan, mikroorganizmaların sadece hastalıklara neden olabileceğini düşünür. Ancak vücudumuzdaki bazı bakteri türleri, sindirim sistemimizdeki faydalı bakteriler olarak işlev görür. Ayrıca bazı virüsler de bizi hastalandırmak yerine, bize fayda sağlarlar. Bunun yanı sıra, bağırsaklarımızın düzgün çalışması için vücudumuzda bulunan doğal mikrobiyom çok önemlidir ve besinlerin içinde bulunan mikropların buna katkısı büyüktür. Bu nedenle, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için vücudumuzdaki mikroorganizmaları dikkate almamız gerekmektedir.

Bakteri

Bakteriler, hayatımızda oldukça yaygın olan bir mikroorganizma çeşididir. Bazıları zararlı olsa da, vücudumuzdaki bakterilerin çoğu zararsız ya da hatta faydalıdır. Aslında, vücudumuzdaki bakterilerin sayısı insan hücrelerinin sayısından bile fazladır.

Vücudumuzdaki bakterilerin çoğu, bağırsaklarımızda yaşar ve sindirim sistemimizin sağlıklı bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. Örneğin, bazı bakteriler bağırsakta yiyeceklerin sindirimi için enzimleri üretir, bazıları da vitamin ve mineral emilimine yardımcı olur. Ayrıca, vücudumuzdaki bazı bakteri türleri bağışıklık sistemimizi güçlendirir ve enfeksiyonlarla savaşmamıza yardımcı olur.

• Bazı bakteri türleri probiyotik olarak adlandırılır ve sağlığımıza faydaları vardır. Örneğin, Lactobacillus ve Bifidobacterium gibi bakteriler bağırsak sağlığımızı korur, sindirim sorunlarına ve irritabl bağırsak sendromuna iyi gelirler.
• Bununla birlikte, bazı bakteri türleri zararlıdır ve enfeksiyonlara neden olur. Bunlar arasında pnömoni, menenjit, üriner enfeksiyonlar gibi hastalıklara neden olan Streptococcus veya Staphylococcus gibi bakteriler yer alır.

Bakterilerin çoğunun zararsız ya da faydalı olduğu gerçeği, antibiyotiklerin kullanımını da etkilemiştir. Antibiyotikler sadece zararlı bakterilere karşı etkili olduğundan, koruyucu bakterileri de yok ederek bağırsak mikrobiyomumuzun dengesini bozabilirler. Bu nedenle, sadece gerekli durumlarda ve doktor kontrolünde antibiyotik kullanmak önemlidir.

Virüsler

Virüsler genellikle hastalıklara neden olan mikroorganizmalar olarak düşünülür, ancak bazı virüslerin vücut için faydalı olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Örneğin, birçok bakterinin öldürülmesine yardımcı olan fajlar adlı virüsler, antibiyotik direnciyle mücadelede potansiyel bir alternatif olarak görülmektedir. Benzer şekilde, bazı virüsler bağışıklık sistemimizin çalışmasına yardımcı olabilir veya zararlı bakterilerin büyümesini engelleyebilir.

Buna karşılık, bazı virüsler vücutta hastalıklara neden olabilir. Örneğin, grip ve soğuk algınlığı virüsleri solunum yolu hastalıklarına yol açabilir. Ancak, bu virüslerin nasıl tedavi edileceği veya önlenmesi için araştırmalar ve çalışmalar devam etmektedir.

Gıda alımı

Bedenimizdeki mikropların doğal oluşumu genellikle gıda alımı yoluyla gerçekleşir. Besinlerin içinde bulunan mikroorganizmalar, vücudumuzun doğal mikrobiyomunu oluşturur. Vücudumuzdaki doğal mikrobiyom, bize sağlık için birçok yararlı görevi yerine getirir.

Bazı gıdalar, özellikle de fermente edilmiş gıdalar, yüksek miktarda probiyotik içerir. Probiyotikler, vücudumuzdaki doğal mikrobiyomun dengesini düzenler ve bağışıklık sistemimizi güçlendirir. Bunun yanı sıra, probiyotiklerin de sindirim sistemi üzerinde olumlu etkisi vardır.

Diğer yandan, bazı gıdalar prebiyotik içerir. Prebiyotikler, bağırsaklardaki yararlı bakterilerin büyümesine yardımcı olur. Prebiyotikler, probiyotiklerle birlikte tüketildiğinde, bağırsak sağlığını iyileştirir ve vücudumuzdaki doğal mikrobiyomun dengesi üzerinde olumlu etkisi vardır.

Gıda alımı yoluyla vücudumuzdaki doğal mikrobiyomun dengesini korumak için, beslenme programımıza çeşitli fermente edilmiş ve yan ürünleri de içerecek şekilde, yeterli miktarda probiyotik ve prebiyotik içeren gıdalar eklememiz gerekiyor. Düzenli bir şekilde tüketilen probiyotik ve prebiyotikler, vücudumuzdaki doğal mikrobiyomun sağlıklı ve dengeli bir şekilde işlemesini sağlayarak, sağlıklı bir hayat sürmemiz için önemli bir faktördür.

Probiyotikler

Probiyotikler, vücudumuza fayda sağlamak için tüketilen canlı mikroorganizmalardır. Probiyotikler, yoğurt, kefir, turşu, lahana turşusu ve tempeh gibi doğal fermente gıdalarda bulunur. Ayrıca, probiyotik takviyeleri ile de tüketilebilirler.

Vücudumuzdaki mikrobiyomumuzun dengesini korumak, sindirim sistemimizin sağlığını iyileştirmek, bağışıklık sistemimizi güçlendirmek ve inflamasyonu azaltmak gibi faydaları vardır. Bununla birlikte, birçok gıda, doğal olarak probiyotik içermez. Ancak, lif veya prebiyotikler gibi diğer besinler içerir. Bu gıdalar, vücudumuzdaki doğal mikrobiyomumuzu korumak ve iyileştirmek için önemlidir. Bu nedenle, probiyotikleri günlük diyetimize dahil ederek vücudumuzdaki sağlıklı mikroorganizma popülasyonunu destekleyebiliriz.

• Probiyotik olmayan gıdalar: Tam tahıllı ekmek, badem, enginar, sarımsak, soğan
• Prebiyotikler: Enginar, soğan, sarımsak, muz, yulaf kepeği, yeşil muz

Probiyotik takviyeleri bazen gıdalarla birlikte tüketildiğinde daha etkili olabilir. Bununla birlikte, herhangi bir takviyenin kullanımı öncesi mutlaka bir doktorla konuşmak önemlidir.

Prebiyotikler

Prebiyotikler, sindirim sistemi için son derece önemli olan lif benzeri bileşenlerdir. Bu bileşenler, insan vücudundaki doğal mikrobiyomun sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Prebiyotikler, probiyotikler gibi canlı mikroorganizmalar değildir. Ancak, farklı tip prebiyotikler, bağırsaklardaki farklı bakteri türlerinin büyümesine destek olur.

Bazı prebiyotikler lifli yiyeceklerde bolca bulunurken, diğer prebiyotikler özellikle takviyeler veya özel gıdalarda bulunabilir. Prebiyotiklerin yararlarına örnek olarak, sindirim sisteminin düzgün çalışmasını sağlamaları ve iyileşme sürecini hızlandırmaları gösterilebilir.

Prebiyotiklerin vücuttaki etkileri henüz tam olarak anlaşılmamış olsa da, son araştırmalara göre, neurotransmitterler ve psikolojik hastalıklar gibi farklı alanlar üzerinde de etkileri olduğu öne sürülmektedir. Bu nedenle, sağlığımız için gerekli olan prebiyotikleri almak için, lifli gıdaları ve takviyeleri tüketebilir veya özel prebiyotik gıdaları tercih edebiliriz.

Mikropların psikolojik etkisi

Mikropların vücudumuzdaki etkileri sadece fiziksel olarak sınırlı değildir. Aynı zamanda sinir sistemimiz ve zihinsel sağlığımız üzerinde de etkileri vardır. Bağırsak mikrobiyomumuz, beyin-gut aksıyla ilişkili olduğu için, vücuttaki mikropların zihinsel sağlık üzerindeki etkisi daha da önemlidir.

Birçok araştırma, bağırsak mikrobiyomunun sağlıklı işleyişi için gerekli olan probiyotiklerin, stres düzeylerini azalttığını ve anksiyete semptomlarını hafiflettiğini göstermiştir. Bunun yanı sıra, prebiyotiklerin de depresyon ve anksiyete semptomlarını hafiflettiği kanıtlanmıştır.

Bununla birlikte, zararlı bakteri ve virüslerin de zihinsel sağlık üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Bazı hastalıklar, özellikle inflamatuar bağırsak hastalıkları, depresyon ve anksiyete ile ilişkilendirilmiştir.

Sonuç olarak, vücudumuzdaki mikropların zihinsel sağlık üzerindeki etkisi oldukça büyüktür. Bu nedenle, bağırsak mikrobiyomumuzun sağlıklı olması için doğru beslenme alışkanlıklarını benimsemeli ve vücuttaki bakteri dengesini korumalıyız.

Hijyen hipotezi

Son yıllarda yapılan araştırmalar, çok temiz bir yaşamın aslında sağlığımız için kötü olabileceğini göstermektedir. Hijyen hipotezine göre, vücudumuzun bağışıklık sistemi, çocukluk döneminde çeşitli mikroplarla karşılaşarak gelişir. Ancak modern yaşamda, mikroplardan tamamen izole edilmiş evlerde büyüyen çocuklar, doğal mikroplarla karşılaşamadıkları için bağışıklık sistemi zayıf kalabilir.

Aslında, hijyen hipotezi, alerjik hastalıkların artmasının temel nedenlerinden biri olarak gösterilmektedir. Aşırı temizlik, vücudumuzun doğal bağışıklık tepkilerine engel olabilir ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu nedenle, bazı araştırmacılar, evlerimizin içindeki mikropları öldürmek yerine, doğal mikropların vücudumuza kolayca girebileceği bir ortam yaratmanın önemli olduğunu savunmaktadır.

Alerjik hastalıklar

Hijyen hipotezi, modern hayat koşullarının çok temiz olması nedeniyle bağışıklık sistemimizin doğal olarak gerekli bakterilerle teması engellenerek zayıfladığını ve bu durumun alerjik hastalıkların artmasına neden olduğunu savunur. Yani hijyenin artması, vücudumuzdaki mikropların azalmasına ve bağışıklık sistemimizin gereksiz yere uyarılmasına sebep olur. Bu uyarılmaların sonucunda da vücudumuz farklı maddelere karşı aşırı tepki vererek alerjik reaksiyonlar gösterir.

Alerjik hastalıkların artmasına etki eden başka faktörler de bulunmaktadır. Örneğin, endüstriyel ürünler, çevre kirliliği, genetiğimiz ve beslenme alışkanlıklarımız gibi birçok farklı faktör de alerjik hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Ancak hijyen hipotezi, bu hastalıkların artışında etkili bir faktördür ve araştırmalar halen devam etmektedir.

Çocuklar ve mikroplar

Çocukların oyun oynarken, bahçede koşarken ve hatta hayvanlarla temas ederken mikroplarla temas ettikleri bilinmektedir. Aslında, çocuklar doğal olarak mikroplarla temas etmelidir çünkü bu, sağlıklı bir bağışıklık sistemi geliştirmelerine yardımcı olur.

Birçok araştırma, çocukların hijyenin gerektirdiği kadar temiz bir ortamda yetişmesinin faydalarının olduğu fikrini çürütmüştür. Aksine, çocukların doğal ortamlarda mikroplarla temas etmesi, bağışıklık sisteminin sağlıklı bir şekilde gelişmesine yol açar.

Araştırmalar, çiftçi çocuklarının diğerlerine göre daha az alerji ve astım gibi bağışıklık sorunlarına sahip olduğunu göstermektedir. Bunun nedeni, çiftçi çocuklarının evlerinde hayvanlar gibi mikroplarla temas etmeleridir. Benzer şekilde, çocuklar doğal ortamlarda mikroplarla temas ettiğinde bağışıklık sistemleri güçlenir ve alerjileri önleyen antikorlar oluşur.

Bununla birlikte, mikropların zararlı olabileceği ve çocukları hastalıklara karşı korumak için el yıkama, temizlik gibi önlemlerin alınması gerektiği de unutulmamalıdır.

Sonuç

Vücudumuzda ve hayatımızda bulunan mikroorganizmaların önemi hakkında yapılan son araştırmalar, bunların ne kadar yaygın olduğunu ve sağlığımız üzerindeki etkilerinin nasıl değişebileceğini gösteriyor. Bununla birlikte, mikroplar sadece hastalıklara ve enfeksiyonlara neden olmakla kalmaz, aynı zamanda sağlığımızın çeşitli yönlerini destekleyebilirler.

Vücuttaki bakterilerin çoğu zararsızdır ve hatta bazıları faydalıdır. Probiyotikler gibi bazı bakteriler, işlevsel bağırsak hastalıkları gibi çeşitli hastalıklara karşı korunmamıza yardımcı olurken, prebiyotikler gibi bazılarının da sağlıklı bir bağırsak mikrobiyomunun korunmasına yardımcı olduğu bilinmektedir.

Buna ek olarak, mikropların psikolojik etkisi, bağırsak mikrobiyomunun zihinsel sağlığımız üzerindeki etkisi ve hatta hijyen hipotezi gibi yeni keşfedilen konular da tartışılmaktadır. Yakın gelecekte yapılacak daha fazla araştırma, mikropların sağlık üzerindeki etkilerini daha iyi anlamamıza ve her zamankinden daha fazla önem vermeye başlamamıza yardımcı olabilir.

Genel olarak, mikropların varlığı ve önemi hakkında yapılan araştırmalar, bakış açımızı değiştirmemize yardımcı olabilir ve bunların sağlığımız açısından ne kadar önemli olduğunu anlamamızı sağlayabilir.